Opis

O knjizi:

Nakon obrade više od 60 slučajeva iz prakse, na kraju se detaljno opisuju forenzične metode detekcije prijevara i računovodstvenih manipulacija. Sadržaj ove knjige više se od većine ostalih približava forenzičnoj praksi i može pomoći u konkretnim istragama i dubinskim analizama financijskih izvještaja.

Knjiga je namijenjena prvenstveno profesionalnim računovodstvenim forenzičarima i onima koji to žele postati, računovodstvenim stručnjacima, revizorima, analitičarima ali i širokoj publici koju zanima ovo područje jer se prvi dio knjige može čitati iz zabave.

Iz sadržaja: 

Predgovor autora .......................................................................III

1. Uvod ..............................................................................................1

2. Privremene i trajne računovodstvene manipulacije ...............3

3. Teorijski pristup definiranju osnovnih
 tipova lažiranja u financijskim izvještajima .............................4
 3.1. Upravljanje zaradom ................................................................................... 5
 3.2. Agresivno računovodstvo ........................................................................... 5
 3.3. Izglađivanje dobiti i prihoda....................................................................... 7
 3.4. Manipulacije i lažiranje financijskih izvještaja mrežom prijevare .......... 8

4. Osnovna shema velikih
 računovodstveno-financijskih prijevara ...................................8

5. Sustavna istraživanja prijevara i lažiranja
 financijskih izvještaja kod nas i u svijetu ................................10

6. Različiti načini i smjerovi varanja u privatnoj
 i javnoj tvrtki: prikaz slučaja prijevare
 i lažiranja financijskih izvještaja
 u tvrtki „Crazy Eddie” (1971. – 2012.) .......................................13

7. Analiza prakse najpoznatijih lažiranja
 u financijskim izvještajima tvrtki (korporacija)
 čije dionice kotiraju ili su kotirale na tržištu kapitala ...........38
 7.1. Slučaj lažiranja financijskih izvještaja
 u tvrtki „Enron“ (SAD, 2001.) ................................................................... 38
 7.2. Sučaj „Parmalat SpA“ (Italija, 2003.) ........................................................ 54
 7.3. Slučaj „WorldCom“ Inc., (SAD, 2002.) ..................................................... 87
 7.4. Slučaj „Satyam“ Computers Limited“ (Indija, 2009.) ............................. 93
 7.5. Slučaj „Rent-Way“ (SAD, 2000.) .............................................................. 100
 7.6. Slučaj „Tyco“ International Ltd. (SAD, 2002.) ....................................... 108
 7.7. Slučaj „Adelphia Communications Corporations“
 (SAD, 2002.) .............................................................................................. 114
 7.8. Slučaj Global Crossing Holdings Limited (SAD, 2002.) ......................... 123
 7.9. Slučaj „Guangxia“ (Kina, 2002.) ............................................................. 136
 7.10. Zhengzhou Baiwen Co Ltd. (Kina, 2002.) .............................................. 139
 7.11. Royal Ahold (Nizizemska, 2002.) ........................................................... 144
 7.12. Slučaj „Tesco PLC“ (Britanija, 2014) ...................................................... 152
 7.13. Slučaj „Penn West Petroleum“ Ltd. (Canada, 2014.) ............................. 159
 7.14. Slučaj „Olympus Corporation“(Japan, 2014.) ....................................... 163
 7.15. Slučaj „Toshiba Corporation“ (Japan, 2015.) ........................................ 172
 7.16. Slučaj „Nikko Cordial Corporation“ (Japan, 2007.) ............................... 183
 7.17. Slučaj „Kanebo Ltd.“ (Japan, 2004.) ....................................................... 189
 7.18. Slučaj „Thornton Precision Components Ltd.“
 (Velika Britanija, 2007.) ........................................................................... 191
 7.19. Slučaj „Peregrine Systems Inc.“ (SAD, 2004.) ........................................ 196
 7.20. Slučaj „Autonomy Corporation PLC“
 (Velika Britanija, 2016.) .......................................................................... 202
 7.21. Slučaj „Livedoor Co. Ltd.“ (Japan, 2006.) .............................................. 208
 7.22. Slučaj „Harris Scarfe“ (Australia, 2001) .................................................. 212
 7.23. Slučaj „Centro Properties Group“ (Australia, 2008.) ............................. 216
 7.24. Slučaj „American Realty Capital Properties
 Inc. – ARCP“ (SAD, 2016.) ....................................................................... 219
 7.25. Slučaj „Phar-Mor“ (SAD, 1992. i 2002.) .................................................. 225
 7.26. Slučaj „Diamond Foods“ (SAD, 2011.) ................................................... 231
 7.27. Slučaj „Vivendi SA“ (Francuska, 2002. – 2016.) ..................................... 237
 7.28. Slučaj „Quest Communications
 International”, Inc. (SAD, 2002.) ............................................................ 246
 7.29. Slučaj „One-Tel“ (Australija, 2001.) ....................................................... 252
 7.30. Slučaj „Valeant Pharmaceuticals
 International Inc.“ (Kanada, 2016.) ........................................................ 260
 7.31. Slučaj „CarteR’s“ Inc.“ (SAD, 2009) ......................................................... 268
 7.32. Slučaj „LocatePlus Holdings Corporation“ (SAD, 2010) ....................... 273
 7.33. Slučaj „Sino-Forest“ Corporation“ (Kanada – Kina, 2012.) .................. 277
 7.34. Slučaj „Biovail Corporation“ (Kanada, 2009) ........................................ 285
 7.35. Slučaj „Logitech International, S.A.“
 (Švicarska, podružnica u SAD-u, 2016.) ............................................... 288

8. Lažiranje financijskih izvještaja i prijevare
 u malim i velikim privatnim poduzećima i dioničkim
 društvima čije dionice ne kotiraju na tržištu kapitala .........297
 8.1. Osnovni smjerovi manipulacija u različitim tipovima tvrtki
 i obveza forenzičara da uzme u obzir sve mogućnosti ........................ 297
 8.2. Manipulacije smanjivanja dobiti
 u privatnim tvrtkama priznavanjem
 lažnih računa za troškove ili privatnih troškova
 koji se ne odnose na poslovanje tvrtke ................................................. 299
 8.3. Prijevara u tvrtki „Seaworld”
 uz pomoć lažnih računa za troškove
 fiktivne tvrtke (SAD, 2016.) ..................................................................... 306
 8.4. Lažiranje financijskih izvještaja u tvrtki
 „Better Business Bureau“ uz pomoć lažnih računa
 za troškove (SAD, 2016.) ......................................................................... 308
 8.5. Lažiranje financijskih izvještaja u privatnom
 poduzeću „Harpers Data Services“ izbjegavanjem
 priznavanja prihoda i priznavanjem lažnih troškova .......................... 308
 8.6. Lažiranje financijskih izvještaja u privatnom poduzeću
 tvrtke „Skyhill Shell“ izbjegavanjem priznavanja prihoda .................. 310
 8.7. Lažiranje financijskih izvještaja u privatnom poduzeću
 „Accion 1 Auto Sales Inc.“ izbjegavanjem priznavanja prihoda ......... 310
 8.8. Lažiranje financijskih izvještaja u malom privatnom
 poduzeću „Vintages Wine Bar“ LLC. izbjegavanjem
 priznavanja prihoda od kamata ............................................................ 311
 8.9. Prijevara uz pomoć lažnih narudžbenica i lažnih faktura za
 popravak električnih proizvoda u jamstvenom roku (IRS, 2016) ........ 312

9. Prijevare ulagača primjenom Ponzijeve sheme ...................313
 9.1. Definicija Ponzijeve sheme i opseg primjene u praksi ........................ 313
 9.2. Prijevara koju je izveo Charles Ponzi 1919. i 1920.
 godine dala je današnje ime prijevarnoj shemi ................................... 322
 9.3. Ponzijeva shema u tvrtki „ZZZZ Best“
 i nevjerojatni prevarant Barry Minkow .................................................. 328
 9.3.1. Ponzijeva shema u tvrtki „ZZZZ Best“
 i uloga Barryja Minkowa .................................................................. 328
 9.3.2. Minkow postaje svećenik i istražitelj prijevara ............................. 335
 9.3.3. Minkow je ponovo osuđen 2011. godine na
 pet godina zatvora za manipulaciju cijenom
 dionica u slučaju „Lennar“ .............................................................. 339
 9.3.4. Minkow je ponovo osuđen za prijevaru Crkve
 u San Diegu 2014. godine na još pet godina zatvora ..................... 339
 9.3.5. Sabrana „djela“ Barryja Minkowa .................................................. 341
 9.4. Ponzijeva shema u tvrtki “Bernard L. Madoff
 Investment Securities LLC“ (BLMIS) ..................................................... 343
 9.5. Prijevarna shema u tvrtki „MMM“ i Sergey Mavrodi
 (Rusija i svijet, 1990. – 2017.) ................................................................. 356
 9.5.1. Opći podaci o Mavrodiju i njegovoj prijevarnoj shemi ................ 356
 9.5.2. Osnivanje tvrtke „MMM“ i prvi stečaj ........................................... 359
 9.5.3. Mavrodi u je prenio svoju shemu i u SAD ...................................... 361
 9.5.4. Mavrodi je ipak osuđen za prijevaru 2007. godine,
 ali je nakon mjesec dana pušten .................................................... 363
 9.5.5. „Sergej Mavrodi – Ruski car muljaže opet jaši“ ............................. 363
 9.5.6. Mavrodijeva piramidalna shema u Južnoj Africi
 uvlači u igru virtualnu valutu bitcoin ............................................. 365
 9.5.7. Mavrodijeva piramidalna shema
 u Aziji, Africi, Kini, Indiji i drugdje ................................................. 367
 9.5.8. Unatoč svim upozorenjima,
 uragan „MMM“ hara Nigerijom (2016) .......................................... 369
 9.5.9. Ruski predsjednik Vladimir Putin
 donio je zakon protiv Ponzijeve shemE ........................................ 372
 9.6. Ponzijeva shema sa zadužnicama koju je izveo Thomas J. Petters
 u tvrtki „Petters Company Inc.“ – PCI (SAD, 2008.) .............................. 372
 9.6.1. Thomas J. Petters – osobni podaci i njegov poslovni opus .......... 372
 9.6.2. Pettersova Ponzijeva shema sa zadužnicama ............................... 374
 9.6.3. Prijevara s hedge fondovima .......................................................... 378
 9.6.4. Suđenje Pettersu i ostalima:
 Petters je osuđen na 50 godina zatvora ......................................... 379
 9.7. Internet Ponzijeve shema u tvrtki „ZeekRewards“
 od 850 milijuna USD (SAD, 2016.) .......................................................... 381
 9.8. Višemilijunska Ponzijeva shema lažne isporuke nafte
 iz Nigerije (SAD, 2016,) ............................................................................ 384
 9.9. Jednostavna Ponzi shema u tvrtki
 „Riverside Lease LLC“ (SAD, 2016.) ........................................................ 386
 9.10. Ponzijeve sheme širom svijeta (2016.) .................................................. 386
 9.10.1. Nedavno izvedene Ponzijeve sheme u SAD-u .............................. 387
 9.10.2. Čile .................................................................................................... 388
 9.10.3. Kina .................................................................................................. 388
 9.10.4. Engleska ........................................................................................... 389
 9.10.5. Francuska ......................................................................................... 389
 9.10.6. Indija ................................................................................................ 389
 9.10.7. Poljska .............................................................................................. 390
 9.10.8. Južna Afrika ...................................................................................... 390
 9.10.9. Tajvan, povrat u valuti bitcoin ......................................................... 390
 9.10.10. Kambodža ....................................................................................... 391
 9.10.11. Kanada ............................................................................................ 391
 9.10.12. Malezija ........................................................................................... 391
 9.11. Upozoravajući znakovi (engl. red flags)
 da je riječ o Ponzijevoj shemi ................................................................ 391
 9.12. Nagli rast korištenja virtualnih valuta ili „krypto valuta“
 i istodobni rast Ponzijeve sheme u vezi s novim valutama –
 Bitcoin, Altcoin, OneCoin, Litecoin, Etherium, Ripple itd. ................. 394
 9.12.1. Izrastanje virtualnog sektora u financijskoj industriji
 i nove opasnosti od krađe i prijevare ............................................. 394
 9.12.2. Tehnologija stvaranja virtualnih valuta,
 novi nazivi i problemi sigurnosti ................................................... 398
 9.12.3. Ponzijeva shema s kreiranjem virtualnih valuta Bitcoin,
 Altcoin i PayCoin koju su izveli Homero Joshua Garza
 i njegova tvrtka „ GAW Miners“ (SAD, 2015) .................................. 401

10. Prijevare u bankama
 i drugim financijskim institucijama ......................................409
 10.1. Rizik od prijevare banaka i drugih financijskih institucija ................... 409
 10.2. Slučaj „Sterling Financial Corporation“ (SAD, 2007.) .......................... 413
 10.3. Slučaj „PEregrine Financial Group“ (SAD, 2012.) ................................. 418
 10.4. Slučaj „MF Global“ (SAD, 2011.) ............................................................ 425
 10.5. Prijevare banaka s hipotekama i krađom identiteta koje
 su izvele Rachel Siders i Vera Kuzmenko (SAD, 2016.) ......................... 434
 10.6. Organizirane prijevare banaka s kreditima vrijednim
 ukupno 2,5 milijuna USD (SAD, 2016.) .................................................. 435
 10.7. Predvodnik višemilijunske prijevare Jae Ho Chung
 i njegova skupina prevarila nekoliko banaka primjenom
 scheme„Bustout“ s pomoću krivotvorenih čekova (SAD, 2016.) ........ 436
 10.8. Prijevarna shema dobivanja bankovnog kredita hipotekom
 na crkvenu imovinu koju se izveli Chester Peggese i njegov
 pomagač, zaposlenik banke Paul Ryan (SAD, 2016.) ........................... 437

11. Pronevjere novca od strane
 zaposlenika i rukovoditelja u tvrtkama .................................439
 11.1. Slučaj „Koss Corporation“ (SAD, 2009.) ................................................. 439
 11.2. Slučaj „Alberta Motor Association – AMA“ (Kanada, 2016.) ................. 446

12. Vanjski upozoravajući znakovi za forenzičare
 i analitičare da su financijski izvještaji možda lažirani .......451
 12.1. Vanjski opći upozoravajući znakovi ....................................................... 451
 12.2. Vanjski upozoravajući znakovi za tvrtke čije
 dionice kotiraju na burzi, uključujući i tvrtke koje
 se pripremaju za javnu ponudu dionica ................................................ 456
 12.2.1. Povećanje prihoda uz pomoć
 računovodstvenih manipulacija ..................................................... 456
 12.2.2. Smanjivanje troškova i rashoda
 uz pomoć računovodstvenih manipulacija ................................... 468
 12.3. Skrivanje obveza i / ili informacija o zaduženosti. ............................... 473
 12.3.2.1. Vanjski upozoravajući znakovi
 da su obveze možda skrivene ....................................................... 47812.3.2.2. Procjena financijskog stanja tvrtke na temelju
 odnosa duga i EBITDA-e ............................................................... 481
 12.3.2.2.1. Definicija EBITDA-e i njezina uloga
 u procjeni financijskog stanja tvrtke ..................................... 481
 12.3.2.2.2. Definiranje osnovnih pretpostavki za procjenu odnosa
 dugova i EBITDA-e ................................................................ 483
 12.3.2.2.3. Modeli računanja odnosa dugova
 i EBITDA i analiza tih odnosa ................................................ 486
 12.3.2.2.4. Konstruiranje modela upozoravajućih znakova
 o financijskoj sposobnosti poduzeća na temelju odnosa
 dugova i EBITDA-e ................................................................ 496
 12.3.2.3. Trokut prijevare u praksi i upozoravajući znakovi ...................... 497

13. Unutarnji upozoravajući znakovi
 i izravna detekcija manipulacija ............................................507
 13.1. Unutarnji upozoravajući znakovi općeg tipa
 i značenje izvođenja dokaza .................................................................. 507
 13.2. Opći plan detekcije sumnjivih stavki
 u financijskim izvještajima – deduktivni pristup. ................................ 511
 13.3. Opće vještine detektiranja manipulacija .............................................. 513

14. Metode izravne detekcije manipulacija
 u financijskim izvještajima .....................................................514
 14.1. Manipulacije u konsolidaciji ................................................................. 515
 14.1.1. Nepravilno isključivanje gubitaka u konsolidaciji ........................ 517
 14.1.2. Nepravilno uključivanje dobitaka u konsolidaciji ........................ 518
 14.1.3. Manipulacije s uključivanjem rezultata pridruženih društava
 u konsolidaciju i rezultata uzlaznih ili silaznih transakcija
 između matice i pridruženih društava .......................................... 520
 14.2. Lažno povećanje prihoda ili drugih aktivnosti povratnom
 trgovinom (engl. round-trip trading) bez promjene dobiti ................. 526
 14.3. Lažno povećanje prihoda radi povećanja dobiti
 ili skrivanje gubitaka ............................................................................... 529
 14.3.1. Izravna detekcija manipulacija s priznavanjem
 lažnih prihoda trajne prirode ......................................................... 531
 14.3.2. Izravna detekcija manipulacija s priznavanjem
 lažnih prihoda privremene prirode ................................................ 538
 14.3.2.1. Priznavanje lažnog prihoda na temelju dogovora s prijateljskim
 kompanijama koje su voljne pomoći da se popravi rezultat. .... 539
 14.3.2.2. Priznavanje lažnog prihoda na temelju slanja puno više dijelova
 proizvodnom partneru nego što je potrebno. ............................ 540
 14.3.2.3. Agresivno ili neregularno priznavanje
 prihoda od ukidanja rezerviranja ................................................. 541
 14.3.2.4. Povećanje prihoda vraćanjem vrijednosti ranije otpisanoj
 imovini i smanjenjem vrijednosnih usklađenja ......................... 542
 14.3.2.5. Neregularno priznavanje prihoda
 na račun smanjenja obveza ........................................................... 543
 14.3.2.6. Neregularno priznavanje prihoda
 smanjenjem akumulirane amortizacije ....................................... 544
 14.3.2.7. Neregularno priznavanje prihoda smanjenjem
 revalorizacijskih rezervi za dugotrajnu materijalnu imovinu ... 545
 14.3.2.8. Priznavanje prihoda kad nisu stečeni uvjeti za priznavanje ..... 547
 14.3.2.9. Izražena pojava prihoda od prodaje
 potraživanja ili rashoda od otpisa potraživanja ......................... 551
 14.4. Lažno smanjenje troškova radi
 povećanja dobiti ili skrivanje gubitaka .................................................. 553
 14.4.1. Izostavljanje priznavanje velikog dijela
 troškova i obveza jednostavnim prekidom knjiženja
 na kraju razdoblja i prijenosom na razgraničenja ........................ 553
 14.4.2. Kapitalizacija operativnih troškova i njihov prijenos
 na dugotrajnu nematerijalnu i materijalnu imovinu ................... 554
 14.4.3. Lažno smanjivanje troškove
 amortizacije dugotrajne imovine.................................................... 561
 14.4.4. Smanjenje operativnih troškova i
 njihov lažni prijenos na zalihe ....................................................... 567
 14.4.5. Izbjegavanje priznavanja troškova za prodane zalihe .................. 575
 14.4.6. Skrivanje troškova na zalihama proizvodnje ................................ 578
 14.4.7. Odgađanje nužnog priznavanja vrijednosnih
 usklađenja za sumnjiva i sporna
 potraživanja i smanjenja vrijednosti druge imovine .................... 587
 14.4.8. Mijenjanje računovodstvenih politika s ciljem
 manipulacija s troškovima i njihovog smanjenja ......................... 593
 14.4.9. Prebacivanje troškova iz svojih financijskih
 izvještaja u financijske izvještaje povezanih subjekta .................. 596
 14.4.10. Smanjivanje troškova uz nasilno smanjenje obveza ................... 598
 14.4.11. Smanjivanje troškova uz nasilno
 smanjenje revalorizacijskih i drugih rezervi ................................. 599
 14.5. Lažno smanjenje prihoda radi smanjenja dobiti ................................. 601
 14.5.1. Prijenos prihoda na odgođene
 prihode radi smanjenja dobiti ....................................................... 602
 14.5.2. Izbjegavanje priznavanja prihoda
 i skrivanje novca od gotovinske prodaje ....................................... 604
 14.5.3. Smanjenje prihoda na račun povećanja
 revalorizacijskih rezervi ................................................................... 605
 14.5.4. Smanjenje prihoda na račun povećanja obveza ............................ 607
 14.5.5. Dogovor s prijateljskim tvrtkama da im
 se ne šalju računi u tekućoj godini nego u idućoj godini .............. 608
 14.6. Lažno povećanje troškova radi smanjenja dobiti ................................ 609
 14.6.1. Nepravilno terećenje osobnih
 troškova na poslovne troškove ....................................................... 609
 14.6.2. Stezanje amortizacije skraćenjem
 vijeka trajanja radi povećanja troškova ......................................... 614
 14.6.3. Veliko računovodstveno pranje
 (engl. „Big bath accounting“) .......................................................... 616
 14.6.3.1. Otpis dugotrajne imovine radi povećanja troškova
 i smanjenja dobiti i ograničenje porezno priznatih
 rashoda od usklađenja vrijednosti dugotrajne imovine ............. 616
 14.6.3.2. Otpisi na zalihama radi povećanja rashoda
 i smanjenja dobiti – porez na dobit se ne smanjuje .................... 619
 14.6.3.3. Otpisi na potraživanjima od kupaca
 radi povećanja rashoda i smanjenja dobiti ................................. 621
 14.6.4. Povećanje troškova prekomjernim rezerviranjima ...................... 628
 14.6.5. Povećanje troškova uz povećanje lažnih obveza ........................... 643
 14.6.6. Povećanje troškova uz povećanje
 lažnih revalorizacijskih rezervi ....................................................... 645
 14.7. Agresivna revalorizacija radi poboljšanja slike
 o visini kapitala ili smanjenja dojma o visokim zaradama .................. 647

15. Slučaj „Agrokor“ (Hrvatska, 2017.) ........................................649

16. Zaključak ..................................................................................654

17. Literatura ...................................................................................655

Dodatne informacije